Over laaghangend fruit en hoogvliegende raketten: opties en opportuniteiten voor het onderwijs van morgen
Ons onderwijs roert zich door de crisissen van gisteren en de uitdagingen van vandaag. De hele UGent-onderwijsgemeenschap, lesgevers en opleidingen voorop, ontwikkelt nieuwe praktijken die een antwoord bieden op de verwachtingen van het huidige werkveld en de huidige maatschappij. Centraal staat het belang van toekomstgericht onderwijs, van digitale vaardigheden en van levenslang leren. Hoe kunnen we verder inspelen op die vernieuwingen en transformaties? De onderwijsdag van 2023 demonstreerde hoe het UGent-onderwijs van morgen eruit kan zien, en inspireerde en activeerde je om dat onderwijs mee vorm te geven!
Foto's van de onderwijsdag
Bekijk alle foto's via sharepoint.
Overzicht van het programma
Klik op het schema om dat te vergroten. De abstracts en powerpointpresentaties van de sessies staan onder het schema.
Keynote
Hoe Apollo 8 vliegt
Stijn Ronsse - CAPTURE-platform
Als je een presentatie ziet over innoveren, welk symbool zie je dan steeds terugkomen? Veelal zal dat een raket zijn. Vernieuwen is dan niets meer dan op een knop duwen en de raket schiet de lucht in, op vaste koers, om steeds meer vaart te maken. Het wordt voorgesteld als kinderspel, maar het beeld schiet te kort. Niet alleen wekt het de indruk dat innoveren nauwelijks iets van moeite vraagt, maar ook dat het altijd iets opzienbarends moet zijn. Nochtans is de realiteit anders, het kan over een ambitieus project gaan, maar evengoed over een kleine verbetering die alles eenvoudiger maakt. Het kan over een toonaangevend onderwijsinitiatief gaan, maar evengoed over die kleine aanpassingen die de lessenreeksen voor een breder publiek toegankelijk maken. Het moeten niet altijd raketten zijn, ook een brommertje af en toe kan al veel betekenen.
Maar vernieuwen is wel nodig om een antwoord te blijven bieden op steeds versnellende evoluties, die eisen dat gelijk welke organisatie zichzelf af en toe opnieuw uitvindt. Het kan soms lijken alsof een gigantische bal bergop geduwd wordt, maar telkens opnieuw wordt een punt bereikt vanaf wanneer deze als vanzelf lijkt te gaan. Het is dan gewoon zaak om met voldoende mensen het lastige stuk te helpen duwen, om nadien van bovenop de berg toe te kijken hoe de bal verder rolt.
Stijn Ronsse zal in zijn keynote toelichten hoe hij naar vernieuwing kijkt, waar hij de grootste valkuilen ziet en welke mogelijkheden er zijn om deze te omzeilen. Als basis gebruikt hij het boek Als de raket niet opgaat, toegepast op een universitaire context.
Bio: Stijn Ronsse is manager van het CAPTURE-platform en heeft een achtergrond in de industrie, consultancy en in de academische wereld. Hij schrijft over innovatie en strategie en is als associated fellow betrokken bij Itinera Institute.
Parallelle sessies 1
Mieke Uyttendaele, Petra Vanhooren, Chantal Hongenaert & Emma Van de Walle - FBW
Aan de faculteit bio-ingenieurswetenschappen (FBW) werd het Apollo 8-project aangegrepen om enerzijds het portfolio van FBW-opleidingen tegen het licht te houden en anderzijds als pilootproject de basisopleidingen rond ‘landbouw’ te reviseren. Maar de aanpak rond futureproof’onderwijs uitte zich in vele aspecten: reflecteren over het profiel van de FBW-opleiding(en), het rationaliseren van het vakkenaanbod, balans vinden tussen disciplinaire kennis- en generieke competenties. Verandering brengt altijd onzekerheid met zich mee, dus om hierin houvast te bieden, werd een facultaire vertaling gemaakt van de UGent-beleidsnota rond een wendbaar en futureproof opleidingsaanbod. Bovendien is/was het belangrijk om in dergelijk verandertraject te zorgen voor voldoende duiding en transparantie bij besluitvormingsprocessen rond programma’s die toch impact hebben op lesgevers en bij uitbreiding de vakgroepen die instaan voor onderwijsondersteuning. Er is nog nooit een kok gevonden die koken kan voor alle monden. Maar met een pragmatische aanpak, deskundige begeleiding en de welwillendheid van velen zijn er stappen gezet. En al etende krijgt men trek.
DOELGROEP: opleidingen
Adeline Moons, Valery Labarque & Jolien Herman - FGE
Tijdens deze sessie zal het proces dat doorlopen werd om tot een gedragen inspiratiekader m.b.t. futureproof curricula te komen, toegelicht worden. Meer concreet werd binnen de faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen bewust gekozen voor een proces van co-creatie met alle opleidingen binnen de faculteit en met de centrale onderwijsdiensten. Het doel hierbij was om een inspiratiekader te ontwikkelen dat voldoende aansluit bij de context van de faculteit en waarin alle betrokken zich kunnen vinden. Dit in functie van een weloverwogen en ‘op maat’ implementatie van futureproof criteria binnen de curricula.
DOELGROEP: opleidingen
Charlotte De Bruyn – FWE
The workshop is for participants who want to start implementing a Stepping Stones path in their study programme/faculty.
Within this session participants will:
- Learn about Stepping Stones for internationalisation
- Gain knowledge about initiatives, funding and the practical aspects of the different stepping stones
- Gain insight into how the Faculty of Sciences integrates Stepping Stone paths in the study programmes
- Gain insight in how to stimulate internationalisation within the programmes and courses (including bottlenecks, quick wins, etc.)
- Gain insights in opportunities between UGent and partner universities (ENLIGHT, Erasmus, etc.)
- Have time to brainstorm about implementation initiatives within your own course/programme.
TARGET GROUP: teaching staff
Bieke Morlion (DOWA), Christophe Vanhee (FEB Academy, FEB) & Bart Vancoppenolle (Dunant Academie, FPPW)
Met de groeiende nood aan levenslang leren ontstaan er nieuwe manieren van bijscholing. Naast postgraduaten, lezingen en studiedagen ging de UGent in 2022-2023 voor het eerst aan de slag met micro-credentials. Micro-credentials zijn kleine opleidingen van academisch niveau die zich richten op specifieke competenties waarmee men officiële credits verwerft. Daarin verschillen micro-credentials van andere bij- en nascholingen, studiedagen of lezingen. Maar zijn ze ook effectief het beste antwoord op de stijgende nood aan levenslang leren? In deze sessie geven we een stand van zaken van de Europese en internationale tendensen en gaan we in op de ervaringen na 1 jaar micro-credentials aan de UGent.
DOELGROEP: UGent-onderwijsgemeenschap
Astrid Vermeersch & Margo Dewispelaere – DOWA
In deze inspiratiesessie worden de verschillende mogelijke toepassingen van de mix online en on campusonderwijs voorgesteld. Aan de hand van concrete voorbeelden bieden we antwoorden op vragen zoals: Hoe kan je werken aan een duidelijke structuur of transparant en heldere communicatie? Hoe kan je voldoende begeleiding voorzien in een blended leeromgeving? Welke leeractiviteiten bestaan er en hoe kan je die vormgeven met de verschillende digitale tools aan de UGent?
DOELGROEP: lesgevers
Martijn Lambert - FGE
De leerlijn Mondgezondheid en Maatschappij loopt doorheen de verschillende jaren van de opleiding Tandheelkunde aan de UGent. Naast het aanreiken van theoretische kennis en vaardigheden in de zorg voor maatschappelijk kwetsbare patiënten, gaan de vakken binnen deze leerlijn gepaard met verschillende praktische oefeningen in externe organisaties. Concreet moeten de studenten een duurzame interventie uitwerken in zowel de schoolcontext als in externe welzijnsorganisaties.
Een centrale vraag binnen dergelijke opdrachten is de mate van participatie en ownership van zowel de student als de externe organisatie. Is de student enkel de uitvoerder van een vooraf vastgelegd protocol, en fungeert de organisatie louter als decor? In deze bijdrage zullen voorbeelden en tips gedeeld worden om maximale participatie en ownership te koppelen aan een sterke theoretische onderbouw en een correcte evaluatie.
DOELGROEP: UGent-onderwijsgemeenschap
Deirdre Corbeij - FRE
Het uitbouwen van een leerlijn duurzame ontwikkeling stond, in navolging van de opleiding rechten, al een tijdje op de ‘‘need to have’-lijst’ van de opleiding Criminologische wetenschappen. Na de coronacrisis werd de spreekwoordelijke koe bij de horens gevat en werd het (ontwerp)proces aangevat. In deze korte bijdrage schetsen we het proces dat de opleiding Criminologische wetenschappen heeft doorlopen in functie van het integreren van duurzame ontwikkeling in het curriculum.
Tijdens deze sessie bieden we een antwoord op volgende vragen:
- Hoe vult de opleiding het begrip duurzaamheid en duurzame ontwikkeling in?
- Kunnen we daadwerkelijk spreken over een leerlijn duurzame ontwikkeling?
- Welke eerste stappen werden ondernomen binnen dit proces en voor welke aanpak werd gekozen?
- Hoe deze initatieven structureel verankeren wanneer ze positief geëvalueerd worden?
- Welke pistes wil de opleiding in de toekomst verder verkennen in functie van het versterken van deze leerlijn?
- En in het verbreden van duurzaamheid naar meerdere facetten van de opleiding?
DOELGROEP: UGent-onderwijsgemeenschap
Parallelle sessies 2
Peter Pype, Yorinde D’hooge & Gabriël Cantaert – FGE
De leerlijn Leren Interprofessioneel Samenwerken wordt opgebouwd volgens het IPEC-kader van interprofessionele competentie-ontwikkeling als een continuüm doorheen de opleiding. Deze leerlijn wordt uitgewerkt en geïmplementeerd in verschillende opleidingen van de Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen, de Faculteit Farmaceutische wetenschappen, Arteveldehogeschool en HoGent. We introduceren de basic competenties in de eerste studiejaren en eindigen, na verschillende modules doorheen het curriculum, met advanced competenties in de laatste jaren. Voor de toetsing respecteren we het constructive alignment principe.
In deze bijdrage lichten we toe hoe we de toetsing organiseren voor de slotmodule met de advanced competenties. Daarnaast presenteren we de Rubric Interprofessional Identity Development (RIPID) als een formatief instrument om studenten hun interprofessionele ontwikkeling al toetsend te ondersteunen. Tot slot duiden we de RIPID als basis voor het nadenken over een continu proces van programmatisch toetsen.
DOELGROEP: UGent-onderwijsgemeenschap
- Download de presentatie
Johannes Teerlinck & Mick Deneckere - FEA
In het kader van het Apollo8-project Futureproof curricula is de Faculteit Ingenieurswetenschappen en Architectuur zowel op facultair niveau als in het kader van drie pilootprojecten het voorbije jaar aan de slag gegaan met de thema’s “stepping stones voor internationalisering” en “generieke competenties”. In deze bijdrage lichten we twee initiatieven toe waarmee we het voorbije jaar opleidingen en lesgevers een aanzet hebben gegeven om na te denken en aan de slag te gaan met deze thema’s. Het eerste initiatief is een workshop rond stepping stones voor internationalisering die we voor opleidingen georganiseerd hebben ter introductie van het facultair jaarthema onderwijs “internationalisation@home”. Het tweede is een scanmethodiek die de generieke competenties waarmee opleidingen en/of individuele lesgevers aan de slag willen gaan in kaart brengt. Als onderdeel van onze bijdrage kunnen deelnemers de scanmethodiek zelf kort uitproberen (deelname via laptop of smartphone).
DOELGROEP: UGent-onderwijsgemeenschap
Sabine Lamote, Evi Van Mol, Maxime Moens & Thibault Hoogstoel – DOWA
UGent-opleidingen worden uitgedaagd om studenten af te leveren die de complexe, maatschappelijke problemen van de toekomst kunnen aanpakken. Diepgaande disciplinaire kennis blijft essentieel, maar tegelijkertijd hebben studenten competenties nodig die het specialisme overstijgen. Dit stelt hen in staat om verbindend te kunnen samenwerken met andere disciplines in een uitdagende (inter)nationale en maatschappelijke context. Maar hoe kunnen opleidingen deze uitdaging in de praktijk omzetten?
In deze workshop willen we opleidingen laten nadenken over 1) het futureproof profiel van hun studenten en 2) hoe het programma geoptimaliseerd kan worden om hieraan te beantwoorden. Naast een visie-oefening over het belang van generieke competenties voor jullie afgestudeerden, laten we jullie kennismaken met een methodiek om de opbouw van internationale, interdisciplinaire en maatschappelijke elementen in jullie programma te bepalen. Deze workshop is opgebouwd als een versnelde kennismaking met de methodieken en wil jullie inspireren om te werken aan futureproof onderwijs binnen jullie eigen opleiding.
DOELGROEP: opleidingen
Tine Naessens (DCOM), Hans Verstraelen (The Ghall, FGE), An Balcaen (UGain, FEA en FEB) en Bart Vancoppenolle (Dunant Academie, FPP)
Aan de Universiteit Gent zijn de voorbije maanden stappen gezet voor het versterken van het levenslang leren. Dat levenslang leren belangrijk is in deze maatschappij staat immers buiten kijf, dat er ook nog drempels zijn voor lerenden en voor onze organisatie helaas ook. Hoe ontwikkel je een aanbod dat beantwoordt aan de noden van de maatschappij? En hoe zorg je ervoor dat je de doelgroep bereikt?
De versnelling rond levenslang leren betekent voor sommige faculteiten een voortzetting van wat ze al deden. Voor anderen is het een nieuwe stap. Enkele academies voor levenslang leren delen hun ervaringen van het afgelopen jaar.
Een workshop over inhoud, vorm én communicatie met tips voor lesgevers die betrokken zijn bij levenslang leren of geïnteresseerd zijn om hier in de toekomst meer op in te zetten.
DOELGROEP: lesgevers
Initiator: Thomas Claeys – DOWA
Sluit je aan bij onze workshop voor lesgevers die meer willen weten over wat de komst van generatieve AI (zoals ChatGPT) kan betekenen voor ons onderwijs. Aan de hand van praktijkvoorbeelden van collega's die al ervaring hebben met generatieve AI bespreken we de uiteenlopende mogelijkheden en onzekerheden rond deze opkomende technologieën. Deze workshop biedt volop ruimte voor discussie, vragen en het leren van elkaar, zodat we gezamenlijk kunnen groeien in ons begrip en eventuele gebruik van deze fascinerende technologieën in onze lespraktijk.
DOELGROEP: lesgevers 
Mansi Sharma & Judith Goris - DOWA
Challenge-based Education is a collaborative and hands-on teaching approach, prompting students to work with peers, teachers, and experts on real-world challenges. With this training, you will be able to reflect on incorporating this approach in the teaching of your courses. This will help expand your students’ subject matter expertise along with enhancing their 21st century skills, such as communication, creativity and teamwork.
The workshop will introduce you to ways in which teachers or educational developers translate the theory of Challenge-based Education into practice. The session would include topics such as the theoretical framework of CBE, along with examples of practical applications of this teaching strategy. The focus will be on how to conceptualize courses or smaller course units on the foundational principles of Challenge-based Education.
TARGET GROUP: teaching staff
Parallelle sessies 3
Delfien Cloet, Gijs Coucke & Judith Goris - DOWA
ENLIGHT is an alliance of nine European universities, coordinated by UGent, with a mission to transform European higher education. Their goal is to empower learners as globally engaged, skilled citizens and ensure free movement between universities.
In this talk, we will show you how to take advantage of ENLIGHT's opportunities for your teaching and programs within your faculty. We will outline the purpose and potential of ENLIGHT with examples of good practices already happening at UGent, such as jointly organized blended intensive programs, stepping stone opportunities for UGent students at partner universities, jointly organized virtual courses, calls for educational collaboration initiatives, partner searches, and teaching and learning conferences.
Finally, we will highlight upcoming initiatives that will be launched in the new project phase, including plans for more seed funding for educational initiatives.
TARGET GROUP: UGent education community
Katrien De Bruyn - DOWA
Dé student bestaat niet. In het auditorium zitten studenten met heel verschillende achtergronden en profielen. Hoe speel je als lesgever in op de diversiteit in je studentengroep? Hoe laat je diversiteit aan bod komen in je lessen (ook al heeft je vak daar inhoudelijk niets mee te maken)? Hoe zorg je ervoor dat je studenten met heel diverse profielen en achtergronden optimale slaagkansen biedt? Hoe stoom je studenten klaar als toekomstige professionals, onderzoekers en burgers in een superdiverse samenleving? In deze ‘proef’sessie maak je op een korte, krachtige manier kennis met dit thema.
DOELGROEP: lesgevers
Margot Pappijn - FEB
Het stepping stone-principe is een futureproof methodiek om studenten op een gradueel opbouwende manier internationale ervaringen te laten opdoen tijdens hun opleiding. Naast mobiliteit, speelt ook internationalisation@Home een belangrijke rol hierin. Tijdens deze sessie zal een good practice worden gedeeld betreffende een nieuw I@H-initiatief binnen de faculteit Economie en Bedrijfskunde.
Binnen het vak Economie B (Eerste Bachelor Handelswetenschappen) werd een nieuwe samenwerking opgestart met de Brusselse universiteit Université Libre de Bruxelles. UGent-studenten zullen samenwerken met studenten van ULB in een groepswerk rond het economisch concept Bruto Binnenlands Product (BBP). Hierbij krijgen studenten de kans om te werken aan hun internationale en interculturele competenties, terwijl ze de inhoud van het vak verwerken.
DOELGROEP: lesgevers
Nele Kellens - FLW
Aan de slag met het inspiratiekader maatschappelijk engagement: 14 inspirerende werkvormen en veel concrete voorbeelden, op een continuüm van ‘nadenken over maatschappelijke uitdagingen’ tot ‘zelf een maatschappelijk engagement aangaan’. We gaan eerst na welke werkvormen in je vak passen en daarna wat de plaats is van maatschappelijk engagement in een opleiding. Het inspiratiekader werd ontwikkeld in het kader van een onderwijsinnovatieproject aan de faculteit Letteren en Wijsbegeerte. Maar veel voorbeelden zijn ook bruikbaar in andere faculteiten en opleidingen.
DOELGROEP: UGent-onderwijsgemeenschap
Initiator: Mit Leuridan – DOWA
De lancering van ChatGPT in december 2022 zorgde voor een storm in het onderwijslandschap. De impact op competenties, onderwijs- en leeractiviteiten en evaluatie is niet gering. Hoe kan een opleiding omgaan met die tool, en bij uitbreiding met andere generatieve AI? In deze sessie willen we samen met jou nadenken hoe je op opleidingsniveau een concrete aanpak kan uitwerken.
DOELGROEP: opleidingen
Doorlopend aanbod
Frederic Bruynings, Thomas Claeys & Frederic Raes – DICT & DOWA
Het Panopto-team, bestaande uit collega’s van DICT en DOWA, staat tijdens de onderwijsdag klaar om je het nieuwe UGent-videoplatform Panopto voor te stellen. Loop gerust eens langs bij de stand, waar je kan zien hoe Panopto eruit ziet en welke toestellen gebruikt zullen worden in de auditoria voor lesopnames. Heb je Panopto zelf al eens verkend en heb je vragen of weet je niet meteen hoe eraan te beginnen? Spreek ons zeker aan! Ook met vragen over H5P, een tool om interactief studiemateriaal aan te maken in Ufora, kan je bij onze stand terecht.
DOELGROEP: UGent-onderwijsgemeenschap
Lana Hellebaut & Dorrit de Jong - FEA
Het ‘Virtual Science Labs’-project heeft tot doel het practicumonderwijs (in de breedst mogelijke zin van het woord) aan de UGent naar een (nog) hoger inhoudelijk niveau te tillen. Van ‘natte’ chemiepractica over interactieve 3D-anatomiemodellen tot mechanische trekproeven, zolang ze maar tot doel hebben de ontwikkeling van praktische vaardigheden en onderzoeksattitudes bij studenten te bevorderen.
Het VSL-project onderscheidt twee vormen van ingrepen:
- e-learning om zowel in de voorbereiding als tijdens de practica en bij de rapportering de efficiëntie te verhogen
- een aanvullend, interactief, digitaal aanbod waarbinnen studenten een veelheid aan wetenschappelijke concepten, methodes en experimenten op eigen tempo kunnen verkennen
Het VSL-project tracht in geen geval hands-on ervaringen in een realistische wetenschappelijke omgeving te vervangen maar wil die door toevoeging van online componenten net diverser en flexibeler maken. Practica uitbouwen tot volwaardige blended leertrajecten met geautomatiseerde feedback creëert immers een positieve en interactieve leerervaring voor elke individuele student. Ontdek op deze onderwijsdag de stand waar de virtual science labs worden gedemonstreerd.
DOELGROEP: UGent-onderwijsgemeenschap
Evi Van Mol & Jolien Coenraets - DOWA
Op zoek naar opdrachten en uitdagingen uit het werkveld om te gebruiken in je onderwijs? Het online platform Call for Challenges verbindt UGent lesgevers met maatschappelijk relevante uitdagingen en opdrachten van regionale en internationale organisaties, overheden en bedrijven. De uitdagingen vormen een realistische context waarin studenten waardevolle leerervaringen kunnen opdoen. Wil je meer informatie en kom je graag te weten hoe je zelf kan deelnemen? Kom dan naar onze stand op de onderwijsdag!
DOELGROEP: UGent-onderwijsgemeenschap
Herbeleef de vorige onderwijsdagen
Laatst aangepast 26 april 2024 11:15