Wat is Omeka S?

Omeka S(emantic) is een gratis open source webpublicatieplatform waarmee je op een gebruiksvriendelijke manier  

• een digitale collectie met metadata creëert, beheert en deelt; 
• een virtuele tentoonstelling bouwt via verschillende media.

Omeka S richt zich op instellingen en onderzoekers die hun collectie of onderzoek met de buitenwereld willen delen, maar ook op het hoger onderwijs. Terwijl studenten een online tentoonstelling bouwen, verwerven ze gaandeweg digitale competenties. Via het platform wilde de faculteit Letteren & Wijsbegeerte digitale geletterdheid structureel in het curriculum verankeren. 

Vooral lesgevers en studenten in de geesteswetenschappen gebruiken de laagdrempelige tool, al kan Omeka ook voor andere disciplines een meerwaarde zijn. Omeka kan met verschillende beschikbare modules worden uitgebreid. Zo ontwikkelde het Ghent Centre for Digital Humanities in 2020 een nieuwe transcriptie- en annotatiemodule voor beeldmateriaal.

Hoe werk je aan digitale vaardigheden via Omeka S?

Omeka werd in academiejaar 2018-19 ingezet in twee onderzoekseminaries op masterniveau in de Kunstwetenschappen: Kunst, Interieur en Design (prof. dr. Marjan Sterckx) en Moderne en Actuele Beeldende Kunst (prof. dr. Steven Jacobs) (10 ECTS, ca. 20 studenten). De studenten kregen als deelopdracht de taak om een digitale collectie en expositie te creëren. Dat deden ze als voorbereiding op en aanvulling van een fysieke tentoonstelling in de exporuimte van het Vandenhove-paviljoen. Ze werkten zowel individueel als in kleine groepen van ongeveer 5 studenten. Het hele proces richtte zich op een aantal ‘digitale’ leerdoelen: 

• Introductie Digital Humanities: kennismaken met digitale theorie en praktijk 
• Onderzoek: digitaal platform gebruiken voor data- en collectiebeheer 
• Samenwerking: digitaal hulpmiddel gebruiken in functie van een gedeeld (onderzoek)project    
• Rapportering: alternatief rapporteren (niet de klassieke presentatie of paper)
• Wetenschapscommunicatie: onderzoeksresultaten vertalen naar een online, publieksvriendelijk en interactief visueel narratief 

Het academiejaar daarop (2019-20) werd Omeka S ook uitgerold in twee andere vakken: Beeld als Historische Bron (prof. dr. Anne-Laure Van Bruaene en prof. dr. Margo De Koster) (5 ECTS, ca. 60 studenten) en Literature in English: Modern Period IV (prof. dr. Marianne Van Remoortel) (5 ECTS, ca. 10 studenten).

Tentoonstelling Crime Scenes: Interbelluminterieurs in België

Het onderzoekseminarie Kunst, Interieur en Design van Marjan Sterckx mondde bv. uit in de Omeka S-tentoonstelling Crime Scenes. Interbelluminterieurs in België door de lens van de forensische fotografie. Je kan er grasduinen in een virtuele collectie met bijna 1000 beelden en de interactieve expo ontdekken. 

Hieronder een screenshot van de overzichtspagina van Oost-Vlaamse moordzaken in de virtuele Omeka S-expo ‘Crime Scene: interbelluminterieurs in België’ (prof. dr. Marjan Sterckx, Onderzoeksseminarie Kunst, Interieur en Design):

 

En een tweede screenshot van de digitaal doorzoekbare collectie van de virtuele Omeka S-tentoonstelling ‘Crime Scene: interbelluminterieurs in België’ (prof. dr. Marjan Sterckx, Onderzoeksseminarie Kunst, Interieur en Design)

Hoe doe je aan blended learning via Omeka S?

Het Omeka S-project zette in op ‘activerend’ leren en streefde naar een evenwicht tussen ondersteunende contactmomenten en zelfstandige leersituaties, zowel individueel als in groep. De blended-learning-methode bestond concreet uit de combinatie van deze offline en online leermomenten: 

Offline collectieve contactmomenten

• Workshop
  • good practices analyseren (zie projectvoorbeelden) 
  • Omeka S presenteren
  • basisfuncties Omeka S inoefenen 
  • opdracht uitleggen
  • evaluatiecriteria toelichten
• PGO-tutorial
  • een uniform metadateringssysteem uitwerken (via gedeelde spreadsheet)
• Microteaching
  • tussentijdse resultaten via Omeka S presenteren 
• Feedbacksessies 
  • tussentijdse resultaten bijsturen

Online zelfstandige leermomenten 

• verdere mogelijkheden Omeka S verkennen (zie introductievideo en sandbox) 
• individuele taken en groepsopdrachten uitvoeren op basis van instructies 
• eventuele problemen oplossen (zie handleiding)
• digitale collectie en expositie creëren

    

Wat zijn valkuilen en kansen bij Omeka S?

Studenten moeten soms een drempel overwinnen om met digitale tools aan de slag te gaan. Op basis van de leservaringen, resultaten én reacties van de studenten op Omeka S ontwikkelde GhentCDH een didactische SWOT-analyse (sterktes, zwaktes, kansen en valkuilen) om lesgevers te ondersteunen. Deze studentencitaten illustreren vijf eenvoudige digitale trucs om tot Omeka S (of een ander digitaal project) te verleiden.

Valkuilen

"Helemaal aan het begin van de workshop was ik wat afgeschrikt door al die digitale concepten en voorbeelden. Hoe zou ik, digi-newbie, dat ooit zelf kunnen?”

• Voorkom digifobie en de schrik voor de ‘black box’: geef een korte demonstratie van de digitale tool en/of laat studenten er meteen mee aan de slag gaan om drempelvrees te overwinnen.

 “Ik vond het aanleggen van die digitale collectie eerst een verplicht nummertje. Maar ik ondervond tijdens mijn onderzoek en het groepswerk snel de voordelen: ik kon makkelijk de hele collectie op trefwoorden doorzoeken en we moesten geen aparte powerpoints meer maken of voortdurend bestandjes doormailen naar elkaar.” 

• Voorkom ‘appendicitis’: Leg duidelijk uit wat de voordelen van de digitale tool zijn en hoe deze in functie staan van de doelstellingen van jouw opleidingsonderdeel. Benadruk de potentiële tijdswinst. 

Kansen

”Ik was eerst op mijn eentje aan het knoeien. Maar door daarna telkens te kijken hoe mijn collega het aanpakte, was ik zelf meteen vertrokken.”

• Peer learning: geef aan dat het de bedoeling is dat de studenten van elkaar bijleren tijdens een gezamenlijk digitaal project. 

“Met 20 studenten hadden we een collectie van meer dan 400 objecten samengebracht om onze expo te creëren! Op mijn eentje was dat uiteraard nooit gelukt.”

• Samenwerking: onderstreep dat digitale samenwerkingsmethodes ambitieuzere projecten mogelijk maken. 

“Ik neem mijn digitale expo gewoon op in mijn portfolio wanneer ik volgend jaar ga solliciteren!”

• Aansluiting werkveld: Onder meer bibliotheken, musea en andere erfgoedinstellingen maken gebruik van Omeka S om hun collectie te ontsluiten. Belicht dit professioneel gebruik als extra argument om de studenten te overtuigen van het belang van de aangeleerde vaardigheden. 

Meer weten?

• Surf naar de projectpagina van GhentCDH  en lees er alles over 
  • het Omeka S-project 
  • het faculteitsbrede onderwijsinnovatieproject ‘Leerlijn digitale geletterdheid. Naar een verankering van digitale competenties in de geesteswetenschappen’ (2019-2020).
• Wil je het Omeka S-project zelf inzetten in je eigen onderwijspraktijk?
  • Neem de didactische SWOT-analyse Omeka S voor lesgevers door die GhentCDH maakte. 
  • Kant-en-klaar didactisch materiaal maakt het voor lesgevers én studenten makkelijk om met Omeka aan de slag te gaan:
    • Blended learning module over Omeka S, te vinden in de Ufora-leeromgeving Digital Humanities: Leerpaden (lees hier meer over op 'Digitale tools en methodes: een faculteitsbrede Ufora-cursus Digital Humanities: Leerpaden')
    • Ondersteunend materiaal van ontwikkelaar Roy Rosenzweig Center for History and New Media, zoals een introductievideo, handleiding, sandbox en projectvoorbeelden.
  • GhentCDH ondersteunt je om een Omeka S-installatie op te zetten en een workshop te organiseren. Neem contact op met Davy Verbeke (Davy.Verbeke@ugent.be) en Christophe Verbruggen (Christophe.Verbruggen@ugent.be).