Wil je studenten graag laten samenwerken tijdens de les? En wil je ervoor zorgen dat ze zeker allen hun verantwoordelijkheid nemen? Probeer dan zeker eens de werkvorm jigsaw! 

Wat is jigsaw? 

Jigsaw is een vorm van samenwerkend leren, die verwijst naar het principe van een legpuzzel. Als je lesgever verdeel je namelijk de inhoud in gelijke delen (de puzzelstukken). Nadien leggen de studenten die samen en komen ze tot één inhoudelijk geheel (de puzzel). Deze werkvorm kan je inzetten bij wat complexere inhouden, maar best niet bij totaal nieuwe concepten. Je moet de inhoud ook gemakkelijk naast elkaar kunnen leggen. Jigsaw is dus niet geschikt voor inhouden die op elkaar voortbouwen.  

Hoe gebruik je jigsaw? 

• Vorm jigsawgroepen van vier à zes studenten. In die groep komen de studenten in een later stadium opnieuw samen. (Deze fase kan je eventueel ook achterwege laten. Het maakt het echter gemakkelijker om de studenten nadien in goed gevormde jigsawgroepen in te delen). 
• Verdeel de inhoud in vier à zes gelijke delen. Je verdeelt de studenten opnieuw zodat er vanuit elke jigsawgroep één persoon in de expertgroep zit. Deze studenten worden samen als het ware ‘expert’ in dat stukje inhoud. Ze lezen de aangeboden info en/of zoeken informatie op, ze bespreken de onduidelijkheden, voeren eventueel een opdracht uit… 
• Laat de studenten opnieuw plaatsnemen in de oorspronkelijke jigsawgroepen. In deze fase stellen de studenten de inhoud voor waarin zij ‘expert’ zijn geworden. Hieraan kan je ook een bijkomende opdracht koppelen.  

Welke aandachtspunten zijn er bij jigsaw? 

• Monitor de groepen op een goede manier. Het is belangrijk om na te gaan in hoeverre de studenten de inhoud begrijpen en beheersen. Loop rond in het lokaal. Zo is de drempel om vragen te stellen lager en kan je foute interpretaties opvangen.  
• Werk indien nodig met extra ondersteunend materiaal. Je kan bijvoorbeeld expertsheets maken met richtvragen zodat de ‘experten’ een neerslag hebben om op terug te vallen tijdens de jigsawgroep. Je kan ook een checklist aanbieden zodat de studenten de kernelementen kunnen dubbelchecken.  
• Maak studenten goed duidelijk dat zij verantwoordelijk zijn voor de kennisoverdracht naar hun medestudenten.  
• Organiseer op het einde eventueel een klassikale terugkoppeling en/of quiz om een beter zicht te hebben op de beheersing van de inhoud. 

Praktijkvoorbeeld van jigsaw 

Dit praktijkvoorbeeld komt uit het opleidingsonderdeel ‘Krachtige Leeromgevingen’ binnen Vakdidactiek Pedagogische Wetenschappen aan de Specifieke Lerarenopleiding van de UGent. Het doel van de jigsaw is hier studenten te laten kennismaken met verschillende werkvormen om een lesvoorbereiding te maken. 

Waarom kiest de educatieve master voor jigsaw? 

De keuze voor de werkvorm is gemotiveerd door het teach what you preach-principe. Studenten ervaren deze werkvorm zelf en kunnen deze werkvorm gebruiken in de latere stage. Daarnaast krijgen studenten op een vrij beperkte tijd veel ideeën rond werkvormen en is er veel interactie tussen studenten. 

Hoe ziet de jigsaw er concreet uit? 

• De studenten kiezen in de voorafgaande les één van de vier lesonderwerpen met bijhorende doelgroep en lesdoelstellingen (max. 5 studenten per groep). Zo worden meteen expertgroepen samengesteld. De studenten verzamelen vooraf bronnenmateriaal over het lesonderwerp en mogelijke werkvormen en brengen dat mee naar de volgende les. 
• In de les maken de studenten in de expertgroep een gezamenlijke lesvoorbereiding voor het gekozen onderwerp, waarin de beste lesideeën worden opgenomen. Elke groep bereidt zich verder voor op uitwisseling door de drie beste lesideeën te selecteren en die visueel voor te stellen (aan de hand van een schema, een powerpointpresentatie…).  
• Terwijl de studenten hiermee aan de slag gaan, lopen praktijkassistenten rond voor vragen en geven ze aan elke student een gekleurd kaartje. Met die gekleurde kaartjes worden de jigsawgroepen snel samengesteld. In die groepen stellen de studenten dan elk de drie gekozen lesideeën voor.  
• Daarna is er ook een klassikale terugblik op wat inhoudelijk aan bod kwam tijdens de jigsaw, alsook een reflectie op de jigsaw zelf. 
• Opmerking: afhankelijk van het aantal studenten zijn er één of meerdere groepen per onderwerp/per expertgroep. Er zitten maximum vijf studenten in een expertgroep. Aangezien de Specifieke Lerarenopleiding meestal met een kleine groep werkt en de studenten erg zelfsturend zijn, is de ondersteuning van praktijkassistenten niet zo groot. Als dat nodig blijkt, voorziet de Specifieke Lerarenopleiding hulpdocumenten per expertgroep. 

Wat vinden de studenten van jigsaw? 

Studenten appreciëren het teach what you preach-principe. Daarnaast ervaren ze het leren van elkaar als erg waardevol en aangenaam door de activerende manier van werken. 

Meer weten?  

Lees de bronnen waarop deze onderwijstip is gebaseerd:

• Casteleyn, H. (2012). Jigsaw tijdens de lessen wereldoriëntatie. Een studie naar de impact van een training sociale vaardigheden bij de Jigsawmethode op leerprestaties, motivatie en peerrelaties. [Masterproef]. Gent: Universiteit Gent. 
• Van Petegem P. (2009). Activerend hoger onderwijs. Leuven: Lannoo Campus