Verwacht je dat je studenten leerstof individueel en zelfstandig verwerken? Merk je dat studenten niet altijd weten hoe ze daaraan moeten beginnen? Dan biedt begeleide zelfstudie een oplossing! 

Wat is begeleide zelfstudie? 

Niet alle leerstof behandel je in je lessen. Sommige inhouden moet de student op zelfstandige wijze verwerven of verwerken. Hoewel er van de studenten de nodige zelfstandigheid verwacht wordt, is het toch nodig om hen te begeleiden. Begeleiding zorgt ervoor dat ze de individuele leermomenten optimaal benutten. Voorzie je dus een bepaalde vorm van begeleiding, dan spreek je over begeleide zelfstudie.  

Hoe zet je begeleide zelfstudie in? 

Selecteer leerstof die geschikt is voor zelfstudie en aansluit bij de eindcompetenties van je opleidingsonderdeel. 

Voorzie gerichte begeleiding. Hiervoor heb je verschillende mogelijkheden: 

• Voeg ingebouwde ondersteuning of structuur toe aan je studiemateriaal, bijvoorbeeld overzichten, een inhoudstafel, advance organizers, zelftesten, schema’s, kernbegrippen, samenvattingen, doelen per onderdeel, verwerkingsopdrachten, voorbeelden en studeertips. 
• Voorzie individuele of collectieve begeleidingsmomenten waarbij je als lesgever stuurt of begeleidt. Die begeleiding kan face-to-face of online. 

Je kiest zelf de vorm en intensiteit afhankelijk van je groep studenten. Die keuze hangt samen met de mate waarin ze in staat zijn om zelfstandig leerstof te verwerken. Hou hier dus rekening mee! Naarmate studenten meer ervaring hebben met zelfstudie kan je de begeleiding minderen. Deze figuur illustreert dat: 

 

Figuur: rol van de lesgever bij begeleide zelfstudie 

Welke aandachtspunten zijn er bij begeleide zelfstudie? 

Begeleide zelfstudie betekent niet altijd tijdswinst 

Een deel van je leerstof aanbieden in zelfstudie lijkt tijdbesparend voor je lesmomenten. Het vergt echter voldoende aandacht om een goede mate en vorm van begeleiding te voorzien. Alleen dan zal het leereffect bij je studenten geoptimaliseerd zijn. 

Hou rekening met de studielast 

Zelfstudie vergt meer studietijd van studenten, ook al zorg je voor begeleiding. Die extra studietijd moet je meenemen in het bepalen van de studielast van je opleidingsonderdeel. De studietijd is een vast onderdeel op je studiefiche. 

Zoeken naar evenwicht is essentieel 

De mate van zelfstandigheid bij je studenten inschatten, is cruciaal. Te veel of te weinig ondersteuning kan een negatieve impact hebben op het resultaat van je opdracht tot zelfstudie. Afhankelijk van de competenties die je beoogt met je zelfstudie-opdracht, maak je een inschatting van je studentengroep die de opdracht moet maken. Stem je ondersteuning daarop af. 

Meer weten? 

• Lees de praktijkvoorbeelden over begeleide zelfstudie in de in de BV-databank. 
• Lees de bronnen bij deze onderwijstip: 
  • Arteveldehogeschool, Hogeschool Gent, Hogeschool PXL, Thomas More Hogeschool, Universiteit Gent, Universiteit Hasselt, … VUB. (2015). Spelvormen. Retrieved August 20, 2019, from https://www.bvdatabank.be/node/43. 
  • Kallenberg, A., van der Grijspaarde, L., ter Braak, A., & van Horzen, C. (2006). Leren (en) doceren in het hoger onderwijs. Utrecht: Uitgeverij Lemma BV. 
  • Van Petegem, P. (2009). Praktijkboek activerend hoger onderwijs. Tielt: Uitgeverij LannooCampus.